Opracowano na podstawie dzieła prof. Zbigniewa Garnuszewskiego "Akupunktura we współczesnej medycynie".

Początki akupunktury na świecie związane są ze starożytnymi Chinami. Istnieją dowody na stosowanie akupunktury na terenie dzisiejszych Chin już w epoce neolitu, zwanego też epoką kamienia gładzonego, a więc w okresie trwającym od 10000 do 4000 lat p.n.e. W wykopaliskach w Toudaowa (Środkowa Mongolia) znaleziono w roku 1963 ostre odłamy kamienia zwane bian, pochodzące z neolitu, które eksperci uważają za najstarsze na świecie prymitywne kamienne igły używane do zabiegów akupresury oraz akupunktury. W miejscowości Zhen Chow w ruinach pałacu cesarskiego dynastii Shang (1765-1123 p.n.e.) znaleziono małe igły z jaspisu. Zestaw kamiennych igieł różnych typów odkryto w starych ruinach w miejscowości Zhen-Han w prowincji Hunan.

Początki medycyny chińskiej wiążą się z trzema cesarzami chińskimi, a mianowicie Fu Hsi, Shen Nung i Huang Ti. Byli oni nie tylko twórcami chińskiej filozofii medycznej, ale również biegłymi lekarzami. 

Pierwszy z nich, Fu Hsi, który, żył w XXXIII stuleciu przed Chrystusem, zajmował się już leczeniem akupunkturą i sporządził igły do nakłuwań wykonane z krzemienia, a ponadto stworzył koncepcję dwóch przeciwstawnych sił zawiadujących życiem i zdrowiem człowieka a mianowicie Yang (siła pozytywna, męska) i Yin (siła negatywna, żeńska), które w stanie zdrowia pozostają w równowadze. Zakłócenie tej równowagi prowadzi do choroby. Siły te były reprezentowane przez symbole w postaci smoków – czerwonego, odpowiadającego elementowi Yang oraz zielonego wyobrażającego element Yin. 

600 lat później żył i działał cesarz Shen Nung, twórca farmakoterapii chińskiej. Opisał on i ustalił właściwości lecznicze trzystu sześćdziesięciu pięciu leków pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i mineralnego. Cesarz Shen Nung przeszedł do historii jako ojciec chińskiej medycyny. Tuż przed śmiercią przekazał tron swemu następcy Huang Ti. 

Cesarz Huang Ti, zwany także Żółtym Cesarzem, był uczonym dużej miary. Miał on wynaleźć kompas, pierwsze litery chińskie, które żłobiono na kościach i skorupach muszli oraz chronometr. Jego żona zainicjowała hodowlę jedwabnika i wykorzystywała kokony do produkcji jedwabiu. Ulubioną dziedziną Żółtego Cesarza była jednak medycyna. Do historii przeszło życzenie cesarza Huang Ti, aby mieszkańcy Chin, leczeni dotąd głównie tradycyjnymi lekami pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i mineralnego, byli odtąd leczeni przede wszystkim małymi cienkimi igłami, które kierują energią życiową.

Najstarszym zachowanym chińskim dziełem medycznym, będącym sumą dawnej medycyny i farmacji, ze szczególnym uwzględnieniem akupunktury i przypieczek (moksa), jest księga „Huangdi Neijing”, zwana Kanonem Medycyny Wewnętrznej, opracowana przez grupę lekarzy w okresie Wojujących Cesarstw (475-221 p.n.e.) Składa się ona z dwóch części: „Su wen” (tj. zagadnienia bólu) i „Ling shu” (Kanon Akupunktury). Na treść księgi „Ling shu” składa się dialog pomiędzy Żółtym Cesarzem Huang Ti a jego lekarzami nadwornymi Ki Pa, Schao Se, Le Kung, Pae Kao i Shao Yu. W długim dialogu omówili oni teorię Yin-Yang, prawo pięciu elementów, zagadnienie energii życiowej Qi, topografię kanałów energetycznych i punktów akupunktury, technikę nakłuwania oraz wskazania i przeciwwskazania do tego zabiegu. Warto zaznaczyć, że igły kamienne stosowane przez długi czas zaczęto zastępować stopniowo igłami z bambusa i z kości. Począwszy od XII stulecia p.n.e. zaczęły się natomiast pojawiać igły z brązu, a później z żelaza i stali, która Chińczycy umieli już wtedy wytapiać. Jeszcze później, tj. w II stuleciu p.n.e. zaczęto używać igieł srebrnych i złotych. Igły te jednak były zastrzeżone wyłącznie dla cesarza i wysokich dostojników dworu cesarskiego.

Dalszy postęp akupunktury wiąże się ze słynnym lekarzem Hua To (141-208 n.e.) pionierem chińskiej chirurgii i odrębnego systemu gimnastyki leczniczej Qigong. Hua To był również wybornym znawcą akupunktury. Zapoczątkował on także analgezję (znieczulenie) akupunkturą, znieczulając tkanki igłami wbitymi w powłoki ciała tuż przed zabiegiem chirurgicznym. Celem uzyskania lepszego efektu podawał on równocześnie doustnie środek anestezyjny zwany ma-fej-sin, który najprawdopodobniej był wyciągiem z konopi indyjskich. Niekiedy Hua To dokonywał zabiegu wyłącznie w analgezji akupunkturowej. W ten sposób operował on między innymi sławnego wodza Kuan Kunga, usuwając kawałek kości z przedramienia uszkodzonego zatrutą strzałą.

Za rządów dynastii T’sin (265-420 n.e.) akupunktura bardzo się w Chinach rozpowszechniła. Czołowym przedstawicielem tej metody był Huang Foumi (215-282 n.e.). Swe ogromne doświadczenie wykorzystał on do napisania klasycznej książki pt. „Kia yi’King”, stanowiącej źródło późniejszych prac o akupunkturze i przyżeganiu. Nieco później ukazała się książka pt. „Zhen Jia Jing” (Klasyczna akupunktura i przyżeganie), w której opisano wszystkie punkty nakłuwań. Kanały i punkty wyrysowano na kolorowych tablicach.

W okresie późniejszym, za czasów dynastii Tang (619-907 n.e.) akupunktura nadal była popierana i zdobywała coraz liczniejszych zwolenników. W Cesarskim Kolegium Medycznym utworzono wydział akupunktury. Zdecydowanym zwolennikiem tej metody był wybitny lekarz Souen Sseu-mo (581-682), autor monumentalnego dzieła złożonego z 30 tomów pt. Tsien-kin-fang (Tysiąc złotych recept). Dwa tomy tego dzieła były poświęcone akupunkturze i przyżeganiom. Przez długi czas służyły one lekarzom chińskim, koreańskim i wietnamskim za podstawowy podręcznik terapii. Souen Sseu-mo zalecał również nakłuwania powłok w punktach o zwiększonej wrażliwości, tzw. Ah Shi, zgodnie z zasadą dawnych lekarzy chińskich „nakłuwaj zawsze tam, gdzie stwierdza się tkliwość”.

Za czasów dynastii Song (960-1126 n.e.) uczony Wang-Wei-yi opisał 657 punktów na powierzchni ciała ludzkiego, przyczynił się również w roku 1027 do odlania z brązu dwóch figur ludzkich wielkości naturalnej, wewnątrz pustych, na powierzchni których zaznaczone były kanały i wywiercone otwory odpowiadające punktom życiowym akupunktury. Modele te służyły do nauczania i egzaminowania studentów. Jedną z tych figur umieszczono w pałacu cesarskim, a drugą ofiarowano Cesarskiemu Kolegium Medycznemu. Przed egzaminem figurę oblepiano bibułką albo też pokrywano cienką warstwą roztopionego wosku a do wnętrza nalewano wodę z dodatkiem czerwonego barwnika. Egzaminowany student musiał bezbłędnie trafić igłami do właściwych otworów. W wypadku trafienia igłą w otwór i przebicia wosku, czerwony płyn spływał po zewnętrznej stronie figury.

Pomyślny okres akupunktury skończył się z chwilą objęcia władzy przez mandżurską dynastię Ts’ing (1644-1911). Dynastia ta, walcząc z dawną chińską nauką i kulturą, potępiła akupunkturę, zarzucając jej zbyt wielką prostotę postępowania i zbyt niskie koszty leczenia. Władcy tej dynastii wydali dekret zakazujący stosowania tej metody. Należy jednak zaznaczyć, że w pierwszym okresie rządów pozostawiono jeszcze pewną swobodę lekarzom zajmującym się akupunkturą. Grupie 80 lekarzy udało się opracować w roku 1739 podręcznik złożony z 90 rozdziałów medycyny ogólnej pt. „Hujsyan i tsung–tsin-tsian” (Złote zwierciadło medycyny), w którym omówiono drobiazgowo zasady wykonywania akupunktury i przyżegania. W początku XIX stulecia akupunktura zeszła do podziemia. Dzięki przychylnemu nastawieniu ludu, który zachował wierność tej metodzie, była ona poza dużymi miastami nadal praktykowana. Rządy dynastii mandżurskiej doprowadziły do całkowitego upadku chińskiej nauki, kultury i medycyny. Zamożni Chińczycy zaczęli wyjeżdżać na studia do Europy i Ameryki, a zagraniczni misjonarze i wysłannicy otwierali w Chinach uniwersytety europejskie i niższe zakłady naukowe.

Po powstaniu Chińskiej Republiki Ludowej w roku 1911 zakazano dwukrotnie wykonywania akupunktury: w latach 1914 i 1929. Zarządzenia te spotkały się z oporem ludności i pozostały jedynie na papierze. W roku 1929 lekarze chińscy wyszkoleni w europejskich fakultetach medycznych, w trosce o własne interesy wnieśli petycję do rządu, aby ten zakazał wykorzystywania dawnych chińskich metod leczniczych jako nienaukowych i nienowoczesnych. Na skutek protestu społeczeństwa wniosek ten odrzucono w roku 1930.

Po zwycięstwie rewolucji w roku 1949 zmienił się stosunek władz do tradycyjnych metod leczenia, do których również należy nakłuwanie. Dekretem rządu ChRL akupunktura została zrównana w prawach z innymi sposobami terapii. W Pekinie, Szanghaju i Nankinie powstały Akademie Medycyny Chińskiej. W roku 1955 Ministerstwo Zdrowia w Pekinie wydało dekret nakazujący uwzględnienie akupunktury w programie wykładów wszystkich szkół medycznych. Ministerstwo to opracowało szczegółowy plan integracji tradycyjnych metod leczenia z metodami europejskimi, który w okresie lat dwudziestu pomyślnie zrealizowano. Obecnie w każdym szpitalu chińskim czynne są obok oddziałów medycyny europejskiej oddziały medycyny tradycyjnej. W każdym szpitalu a także w wiejskim ośrodku zdrowia zatrudnieni są specjaliści w tej dziedzinie. Każdy chory ma sposobność wyboru sposobu leczenia.